اگر بخواهیم در خصوص معیارهای یک ارتباط خوب صحبت کنیم اول از همه باید به این نکته اشاره کنیم که تحقیقات نشان می‌دهد اگرچه برای آشنا شدن، فردی با ویژگی‌های متضاد با خودمان برای ما جذاب به نظر می‌رسد، هرچه شباهت بین دو نفر از نظر ملاک‌های مختلف مثل طبقه اجتماعی و اقتصادی، سن، سطح تحصیلات، فرهنگ خانوادگی، ارزش‌ها، ویژگی‌های شخصیتی و ظاهری و… بیشتر باشد، احتمال رضایت و پایداری در آن ارتباط بیشتر می‌شود. اما جدا از این معیار اولیه، دو معیار مهم برای ارزیابی یک ارتباط وجود دارد.

معیار اول: میزان رشد کردن ما در رابطه

از مهمترین معیارهای ارزیابی یک ارتباط این است که در یک بررسی کلی این ارتباط چقدر و چگونه روی روند رشد ما در جنبه‌های مختلف زندگی‌مان اثر گذاشته است؟ یعنی بودن با یک نفر چقدر از نظر اجتماعی، شغلی، علمی و روانی موجب رشد ما شده یا لااقل جلوی رشد طبیعی ما را نگرفته است؟ این معیار از این نظر اهمیت دارد که هرچقدر بودن در یک ارتباط انرژی روانی بیشتری از ما بگیرد و انطباق و سازگار شدن در آن درگیری ذهنی و روانی بیشتری برای ما ایجاد کند، کمتر می‌توانیم به رشد و پیشرفت در سایر ابعاد زندگی شخصی‌مان بپردازیم. این معیار را می‌توانیم با نظرخواهی از اطرافیانمان برآورد کنیم تا دید کلی‌تری نسبت به خودمان به دست بیاوریم.

معیار دوم: احساس ما به خودمان در رابطه

معیار مهم دیگر برای ارزیابی یک ارتباط این است که چقدر «خودِ در رابطه‌مان» را دوست داریم؟ این معیار بیش از همه به تجربه و مشاهده‌ی ما از خودمان برمی‌گردد. ممکن است در ارتباط با یک نفر خودمان را خوشرو، مسلط و مهربان ببینیم و در نتیجه احساس دوست‌داشتنی بودن بکنیم و در ارتباط با فرد دیگر عصبی و تنیده باشیم و احساس نازیبایی، کاستی و حقارت بکنیم. بخشی از این تفاوت در ما به این برمی‌گردد که فرد روبروی ما به شکلی ناخودآگاه ما را به سمت ویژگی‌های خاصی هدایت می‌کند. در روانکاوی به این حالت در رابطه، «همانندسازی فرافکنانه» گفته می‌شود. مانند شرایطی که فرد مقابل ما اصرار دارد که ما فردی بداخلاق و عصبی هستیم و ناخودآگاه و به صورت بسیار ظریف به نحوی ما را دست‌کاری  و تحریک ‌می‌کند که نهایتاً واقعاً با او به صورت عصبی و تکانشی رفتار می‌کنیم.

پس اگر به دو معیار قبلی که لزوما کافی هم نیستند اکتفا کنیم، ارتباط خوب ارتباطی‌ست که  فرد را رشد بدهد یا حداقل جلوی رشد طبیعی او را نگیرد و فرد در رابطه احساس خوشایندی را نسبت به خودش تجربه کند و خود در ارتباطش را دوست داشته باشد. البته فراموش نکنیم که هر رابطه‌ای به محض این‌که دچار مشکل شد و در این بررسی‌ها نمره قبولی نگرفت، محکوم به شکست نیست. مهم این است که در قدم اول معیارهای درستی برای ارزیابی ارتباطمان داشته باشیم. بعد از آن اگر هر دو طرف به امکان بازسازی ارتباط، گفت‌وگوی سازنده، اصلاح مشکلات و رجوع به درمانگر حرفه‌ای باور داشته باشند و رابطه سالم و رضایت‌بخش را بیشتر محصولی «ساختنی» بدانند تا گنجی «یافتنی»، امکان بهبود و ترمیم برای بسیاری از روابط وجود دارد.

نیلوفر عابدینی